Supap mekanizmasını teşkil eden parçalarda aşınma ve nedenleri:
Birbiri ile çalışan her makina parçası gibi, supap mekanizmasını teşkil eden tüm parçalarda aşınır. Bunlardan birinin veya bir kaçının anormal aşınması, diğerlerinide etkiler. Aşınmanın sebepleri araştırılarak önleyici tedbirlerin alınması sistemin sağlıklı çalışması açısından çok önemlidir. Aşınmanın genel sebepleri şunlardır:
1. Yağlama yetersizliği ve pislik aşınmanın en önemli sebebidir. Bunlar toz, kum, pas, sert karbon, küçük taş kırıntıları ve metal parçacıkları gibi zararlı birikintilerdir. Hava filitresi bunları tutmuyorsa hava ile birlikte motora emilerek aşınmayı meydana getirirler.
2. Karterde kullanılan kalitesiz yağlar veya uzun süre değiştirilemeyen okside olmuş karter yağı yağlama özelliğini kaybeder. Metalik yüzeylerden kopan partiküller yağa karışarak aşınmayı hızlandırır.
3. Yağ filitresinin tıkanmış veya hasarlı olması, yağ pompasında basınç düşüklüğü, emniyet supabının kaçırması, krank yatak boşluklarının artmış olması motor yağ basıncını düşürür, yağ ince kanallardan geçemeyeceğinden supap mekanizması yağsız kalır.
Yukarıda sayılan nedenlerin ortadan kalkması ile aşınma normal seyrine iner.
Supapların döndürülmesi:
Dönen supaplar hiç şüphesiz daha uzun ömürlü olurlar. Oturma yüzeyinin dengeli ısınması, yani çevrede bölgesel ısı birikimlerinin olmaması, buralarda muhtemel karbon yapışmalarının önlenmesi, az da olsa revizyon esnasında yapılabilecek hataların fazla zararla sonuçlanmaması, sap ve sap ucunda homojen aşınma sağlanması supabın dönmesine bağlıdır.
Dönme olayı, döndürücü takılmayan supaplarda supap yayının her strokunda supabı bir miktar çevirmesi ve motorun tabii titreşimi ile olur. Zayıflamış yayların supabı döndüremeyeceği açıktır. Döndürücü takılan supaplar problemsiz çalışırlar.
Özet: Buraya kadar anlatılanları kısaca özetlersek;
1- Uygun aparatlar kullanarak montaj,
2- Sağlıklı ölçüm,
3- Katalog değerlerine uygun boşluk ayarları,
4- Temizliğe azami itina,
5- Montajın her aşamasında doğruluk kontrolü,
6- Yeterli yağlama, gibi hususlar önem kazanmaktadır. İş tesliminde kullanıcıya;
1- Pompa ile oynamaması,
2- Aşırı yük atmaması,
3- Uygun hızda uygun vites kullanılması,
4- Yığdırma yaptırmaması,
5- Hararet yaptırmaması,
6- Zamanında bakıma gelmesi önerilmelidir.
Üretici, revizyoncu ve kullanıcının biribirlerini iyi anlayan ve uyum içinde çalışması gereken bir üçlü olduğu unutulmamalıdır.
Elde edilecek başarılı sonuçlardan her üçününde mutlaka payı ve kazancı olacaktır.
Terimlerin Anlamları
S: Krom-Silisyum alaşımlı martenzitik çeliktir. Egzost supapları ile ağır şartlarda çalışan emme supaplarında kullanılır.
A: Yüksek Krom-Nikel-Mangan alaşımlı bir çeliktir. Yanma ve korozyona karşı son derece mukavimdir. Kurşunlu yakıttan etkilenmez. Ağır şartlarda çalışan egzost supaplarında kullanılır. Ostenitik guruba girdiği için mıknatıs tutmaz.
O: Krom-Molibden-Vanadyum alaşımlı malzemedir. Martenzitik grubun en mukavim ana malzemesidir. Fazla zorlanan emme ve egzost supalarında kullanılır.
R: Ostenitik yapılı standart Krom-Nıkel-Mangan çeliğine Molibden-Neobyum-Vanadyum gibi ilaveler yapılarak aşınmaya, ısıya ve yorulmaya karşı mukavemeti yükseltilmiştir. Ağır şartlarda çalışan emme supaplarında kullanılır.
A5: Standart ostenitik malzemeye Nitrojen ilavesi ile yüksek sıcaklıktaki mukavemeti, serliği ve korozyona karşı direnci artırılmıştır. Standart egzost, ağır şartlardaki emme supaplarında kullanılır.
Nb: Niobyum ve Nitrojen ilaveli Krom-Mangan-Nikel alaşımlı ostenitik yapılı malzemedir.Niobyumdan dolayı, yapısal stabilitesi yüksektir. Ağır şartlarda emme normal şartlarda egzost supaplarında kullanılır.